sambandhaparīkṣā
01
pāratantryaṃ hi sambandhaḥ siddhe kā paratantratā / tasmāt sarvasya bhāvasya sambandho nāsti tattvataḥ //
02
rūpaśleṣo hi sambandho dvitve sa ca kathaṃ bhavet / tasmāt prakṛtibhinnānāṃ sambandho nāsti tattvataḥ //
03
parāpekṣā hi sambandhaḥ so 'san katham apekṣate / saṃś ca sarvanirāśaṃso bhāvaḥ katham apekṣate //
04
dvayor ekābhisambandhāt sambandho yadi taddvayoḥ / kaḥ sambandho 'navasthā ca na sambandhamatis tathā //
05
tau ca bhāvau tadanyaś ca sarve te svātmani sthitāḥ / ity amiśrāḥ svayaṃ bhāvās tān miśrayati kalpanā //
06
tām eva cānurundhānaiḥ kriyākārakavācinaḥ / bhāvabhedapratītyarthaṃ saṃyojyante 'bhidhāyakāḥ //
07
kāryakāraṇabhāvo 'pi tayor asahabhāvataḥ / prasiddhyati kathaṃ dviṣṭho 'dviṣṭhe sambandhatā katham //
08
krameṇa bhāva ekatra vartamāṇo 'nyanispṛhaḥ / tadabhāve 'pi tadbhāvāt sambandho naikavṛttimān //
09
yady apekṣya tayor ekam anyatrāsau pravartate / upakārī hy apekṣyaḥ syāt kathaṃ copakaroty asan //
10
yady ekārthābhisambandhāt kāryakāraṇatā tayoḥ / prāptā dvitvādisambandhāt savyetaraviśāṇayoḥ //
11
dviṣṭho hi kaścit sambandho nāto 'nyat tasya lakṣaṇam / bhāvābhāvopadhir yogaḥ kāryakāraṇatā yadi //
12
yogopādhī na tāv eva kāryakāraṇatātra kim / bhedāc cen nanv ayaṃ śabdo niyoktāraṃ samāśritaḥ //
13
paśyann ekam adṛṣṭasya darśane tadadarśane / apaśyat kāryam anveti vinā vyākhyātṛbhir janaḥ //
14
darśanādarśane muktvā kāryabuddher asambhavāt / kāryādiśrutir apy atra lāghavārthaṃ niveśitā //
15
tadbhāvābhāvāt tatkāryagatir yāpy anuvarṇyate / saṃketaviṣayākhyā sā sāsnāder gogatir yathā //
16
bhāve bhāvini tadbhāvo bhāva eva ca bhāvitā / prasiddhe hetuphalate pratyakṣānupalambhataḥ //
17
etāvanmātratattvārthāḥ kāryakāraṇagocarāḥ / vikalpā darśayanty arthān mithyārthā ghaṭitān iva //
18
bhinne kā ghaṭanābhinne kāryakāraṇatāpi kā / bhāve hy anyasya viśliṣṭau śliṣṭau syātāṃ kathaṃ ca tau //
19
saṃyogisamavāyyādi sarvam etena cintitam / anyonyānupakārāc ca na sambandhī ca tādṛśaḥ //
20
janane 'pi hi kāryasya kenacit samavāyinā / samavāyī tadā nāsau na tato 'tiprasaṅgataḥ //
21
tayor anupakāre 'pi samavāye paratra vā / sambandho yadi viśvaṃ syāt samavāyi parasparam //
22
saṃyogajanane 'pīṣṭau tataḥ saṃyoginau na tau / karmādiyogitāpatteḥ sthiteś ca prativarṇitā //
23
saṃyogādyāśraye yogyam ayogyaṃ tac ca jāyate / nityaṃ yogyasvabhāvasya tadvaikalyavirodhataḥ //
24 (SP_24_27)
iti tadyogyatāvācyaḥ svabhāvo 'sya nirucyatām / vibhāgayogagatibhiḥ kim anyair gamanādibhiḥ //
25
teṣu satsv api tasyeti sambandhasyāprasiddhitaḥ / yuktaḥ svabhāvabhedo 'yam tat pratikṣaṇajanmanām //